รู้จัก อิคคิวซัง (Ikkyu san) : เณรน้อยเจ้าปัญญา ที่มีตัวตนอยู่จริง

อิคคิวซัง คือใคร

อิคคิวซัง (Ikkyu san) คือบุคคลที่คนไทยรู้จักกันเป็นอย่างดีในฐานะเณรญี่ปุ่นที่มีสติปัญญาหลักแหลมจากการ์ตูนเรื่อง เณรน้อยเจ้าปัญญา แต่รู้หรือไม่ว่า อิคคิวซัง คือบุคคลในประวัติศาสตร์ที่มีตัวตนอยู่จริง เพียงแต่ตัวจริงอาจจะไม่เหมือนกับในการ์ตูนนัก

อิคคิวซัง ตัวจริง เป็นอย่างไร

ต้นแบบของอิคคิวซัง คือพระนิกายเซนที่ชื่อ อิคคิวโซจุน (一休宗純) เกิดเมื่อปี 1394 ยุคมุโรมาจิ ที่เกียวโต กล่าวกันว่าเป็นราชบุตรของจักรพรรดิโกะโคมัตสึ ด้วยเหตุผลทางการเมืองในตอนนั้นทำให้อิคคิวซังถูกแยกจากแม่ตอนอายุ 6 ขวบ และมาบวชเป็นเณรที่วัดอันโคคุจิ (Ankokuji) เหมือนในการ์ตูน

ต่อมาอิคคิวซังย้ายไปอยู่ที่วัดไซคงจิ (Saikonji) และได้รับชื่อว่าโซจุน อิคคิวซังมีความสามารถด้านบทกลอนและมีไหวพริบปัญญาเฉียบแหลม จนสามารถแก้ปริศนาธรรมที่หลวงพ่ออาวุโสตั้งได้ และได้รับสมญานาม “อิคคิว”

อิคคิว แปลว่าอะไร

ตอนที่หลวงพ่อตั้งชื่อให้ว่าอิคคิว ก็ได้ถามว่ารู้ไหมว่าอิคคิวหมายถึงอะไร อิคคิวซังจึงตอบเป็นบทกลอนว่า ขอพักสักครู่ระหว่างทางจากโลกียะถึงโลกุตตระ หากฝนจะตกก็ตกเถิด หากลมจะพัดก็พัดเถิด ซึ่งหมายความว่า ชีวิตนี้คือการพักระหว่างการเดินทางสู่โลกหน้า ไม่ว่าลมหรือฝนล้วนไม่ใช่เรื่องที่ควรใส่ใจ โดยคำว่าอิคคิว (一休) แปลว่าการพักครู่หนึ่งนั่นเอง

อิคคิวซังมีคนรักเป็นนักร้องพเนจรตาบอดที่เรียกกันว่า ชินจิชะ (森侍者) ซึ่งไม่นับว่าผิดกฏเพราะพระญี่ปุ่นอนุญาตให้แต่งงานได้

อย่างไรก็ตาม นิสัยของอิคคิวซังตัวจริงออกจะต่างจากเณรน้อยอิคคิวซังผู้น่ารักที่เรารู้จัก ทั้งที่เป็นพระ อิคคิวซังก็ดื่มเหล้า กินเนื้อ และทำผิดธรรมเนียมสงฆ์หลายข้อ

Cr: commons.wikimedia

แม้จะมีผู้ต่อต้านพฤติกรรมของท่านไม่น้อย แต่ว่ากันว่าอิคคิวซังเกลียดการใช้อำนาจโดยมิชอบ จึงวิพากษ์วิจารณ์การกระทำของผู้มีอำนาจอย่างเปิดเผย นอกจากนี้ยังมีแนวทางในการสั่งสอนผู้คนในแบบเฉพาะตัว จนทำให้อิคคิวซังเป็นที่นิยมในหมู่ชาวบ้าน

ในช่วงบั้นปลายชีวิต อิคคิวซังได้รับแต่งตั้งให้เป็นเจ้าอาวาสวัดไดโทคุจิ (Daitokuji) แต่เจ้าตัวกลับอาศัยอยู่ที่วัดที่ต่อมาเรียกกันว่าอิคคิวจิ (Ikkyuji) จนมรณภาพด้วยโรคมาลาเรียในปี 1481 ด้วยอายุ 87 ปี ซึ่งนับว่าอายุยืนมากในสมัยนั้น ทั้งหลุมศพและรูปปั้นของอิคคิวซังก็อยู่ที่วัดนี้นี่เอง

ตัวอย่างเชาน์ปัญญาของอิคคิวซัง

ในการ์ตูน เราจะเห็นอิคคิวซังประลองปัญญากับท่านโชกุนและคนอื่นๆ อยู่หลายครั้ง ซึ่งเรื่องนี้ก็มีเค้าความจริง โดยเหตุการณ์ที่เป็นที่รู้จักอย่างดีได้แก่

จับเสือในฉากกั้น

โชกุนอาชิคางะเป็นผู้ตั้งโจทย์นี้ โดยบอกว่า “เสือที่เป็นภาพวาดในฉากกั้นจะออกอาละวาดตอนกลางคืน จึงอยากให้จับเสือตัวนั้น” อิคคิวซังจึงตอบว่า “เอาเสือออกมาจากฉากก่อนสิ แล้วจะจับให้”

ห้ามข้ามสะพานนี้

สะพานแห่งหนึ่งปักป้ายที่เขียนว่า “ห้ามข้ามสะพานนี้” เอาไว้ แต่อิคคิวซังกลับเดินผ่ากลางสะพานเดินข้ามไปหน้าตาเฉย เรื่องนี้อาศัยการเล่นคำพ้องเสียง โดยคำว่าสะพานหรือ ฮาชิ นั้นมีหลายความหมาย อาจหมายถึงสะพาน (橋) หรือขอบ (端) ก็ได้ อิคคิวซังจึงบอกว่าท่านเดินกลางสะพาน ไม่ได้เดินตรงขอบ จึงไม่ผิด

นอกจากนี้ยังมีการรวบรวมบทกลอนและคำกล่าวของอิคคิวซังไว้ในหนังสือที่ชื่อว่า เคียวอุนชู (Kyounshu) อีกด้วย

ตัวละครอื่นๆ

นอกจากอิคคิวซังแล้ว ตัวละครที่ปรากฏในเรื่องหลายตัวก็มีตัวตนอยู่จริง เช่น

ท่านแม่

ท่านแม่ของอิคคิวซังคือชายาของจักรพรรดิโกะโคมัตสึ

ท่านโชกุน

ท่านโชกุนที่ชอบหาเรื่องแกล้งอิคคิวซังมีต้นแบบมาจากโชกุนอาชิคางะ โยชิมิทสึ (Ashikaga Yoshimitsu) แต่ก็ไม่มีหลักฐานว่าโชกุนตัวจริงชอบทดสอบปัญญาของอิคคิวซังอย่างในการ์ตูน

ชินเอมอนซัง

กล่าวกันว่านินางาวะ ชินเอมอนมีตัวตนอยู่จริง และสนิทกับอิคคิวซังจริงๆ แต่ไม่ได้เป็นผู้ใต้บังคับบัญชาของโชกุนโยชิมิทสึ แต่เป็นโชกุนโยชิมาสะ